10 EKİM 1979 - KABARDEY JEŞ TEYVUE / КЪЭБЭРДЕЙ ЖЭЩТЕУЭ (GECE BASKINI)
10.10.20, Cumartesi
Rusya'nın Kuzey Kafkasya’yı işgal girişimleri ile birlikte Kabardey bölgesinde kalelerin inşaasına devam ederek bu toprakları işgal etmesi üzerine Kabardeyler tarafından bu ilerlemeye engel olmak için bir direniş hareketi başlatıldı. Kuban ötesinden katılan Çemguy, Besleney, Bjeduğ'larla birlikte kurulan Hamırze L’ık’eş’ ve Hatukşoka Misost liderliğindeki ordu ile Ruslara karşı büyük bir saldırı savaşı başlatıldı. Yedi ay savaşı (Мазибл Зауэ) olarak bilinen ve 1779 baharında başlayan bu süreçte düşmana ağır kayıplar verilmesine rağmen silah ve ezici sayısal üstünlüğü olan Ruslara karşı geri çekilmek zorunda kalan Kabardeyler, 10 Ekim 1779 tarihinde Rus birliklerinin kuşatması altında kaldılar.
Rus ordusunun teslim olmaları yönündeki çağrılarına kayıtsız kalan ve sonuna kadar savaşmayı seçen Kabardey ordusu acımasız bir şekilde yok edildi. Bu beş saatlik vahşi baskında, her taraftan gelen ateşe dayanarak, sonuna kadar savaşan 3000’i aşkın Kabardey prensi ve soylusu (пщы-уэркъ) korkakça teslim olmaktansa, onurlarıyla savaşarak ölmeyi tercih ettiler. Bu savaşla birlikte çok büyük kayıplar veren Kabardey bölgesi, bir daha asla eski haline gelemedi.
Bugün hem anavatanda, hem diasporada hala o baskının izleri unutulmadı. Dilden dile anlatılan ağıtlarla, kahramanlık hikayeleriyle o gece; Jeş Teyvue, Kabardey’in unutulmaz kahramanları ile birlikte her zaman saygıyla anıldı.
Araştırmacı Tabış Murat tarafından Uzunyayla’nın Methiye (Mudarey) köyünde çekilen aşağıdaki görüntülerde değerli thamadelerimizden Merzey İlhan, Merzey Nafi ve rahmetli Koşiy Nail tarafından Jeş Teyvue Wored seslendirilmektedir. Aradan 241 yıl geçmesine rağmen diasporada halen bilinen bu wored’de hayatını vatan savunması için vermiş olan atalarımızın nasıl bir dik duruş sergilediği anlatılmaktadır.
“Напэ ди|эу дызэрыл|эныр нахъыф|с жа|эри ди къабэрдейр мещэс”
(Onurumuzla ölmek daha iyidir diyerek Kabardeyler savaş için atlarına biniyor.)
Yaşamları boyunca, vatanı, bağımsızlığı ve onuru uğruna ölümü tercih eden kahramanlarımızı saygı ve rahmetle anıyoruz.
